درد ستون فقرات به یکی از رایج ترین مشکلات زندگی امروزی تبدیل شده است. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، حدود 80 درصد از افراد در طول زندگی خود حداقل یک بار این درد را تجربه می‌کنند. این مسئله می‌تواند فعالیت‌های روزانه، خواب و حتی ساده ترین کارها را به چالشی جدی تبدیل کند.
سبک زندگی امروزی که اغلب شامل ساعت‌های طولانی نشستن، کم تحرکی و عادات نادرست حرکتی است، فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌کند. علاوه بر این، افزایش سن، آسیب‌های جسمی و برخی بیماری‌ها نیز نقش پررنگی در بروز این دردها دارند. اما برای درد ستون فقرات چه باید کرد؟
در این مقاله، با بررسی دقیق علل درد ستون فقرات، روش‌های پیشگیری و راهکارهای درمانی، تلاش می‌کنیم تا درک بهتری از این چالش ارائه دهیم و گامی مؤثر در جهت ارتقای سلامت برداریم.
مهم‌ترین عناوین مقاله
درد ستون فقرات : علائمی که نباید نادیده بگیرید!
ساختار ستون فقرات انسان از 33 مهره تشکیل شده که به پنج دسته اصلی تقسیم بندی می‌شود: گردنی، صدری، کمری، خاجی و دنبالچه. این ساختار پیچیده علاوه بر فراهم کردن پایداری برای بدن، از نخاع محافظت کرده و به ما این امکان را می‌دهد که بدن خود را خم، راست و پیچش بدهیم. در این میان، دیسک‌ها، رباط‌ها و عضلات نیز در کنار مهره‌ها قرار دارند تا حرکات بدن را آسان کرده و فشارهای وارد شده به ستون فقرات را کاهش دهند.
به همین علت هرگونه مشکل یا فشار در این ناحیه می‌تواند موجب درد و ناراحتی زیادی شود. اما چگونه درد ستون فقرات را تشخیص دهیم؟ علائم زیر می‌توانند به ستون فقرات مربوط باشند و حتی اگر به نظر برسد که ربطی به پشت یا گردن شما ندارند، ممکن است ریشه در مشکلات ستون فقرات داشته باشند.
علائم بیماری ستون فقرات عبارتند از:
- درد مداوم یا متناوب در نواحی مختلف ستون فقرات
- درد یا سوزشی که ممکن است به دیگر قسمت‌های بدن منتشر شود
- سفتی و محدودیت در حرکت، به ویژه در گردن یا کمر( مهم ترین علائم التهاب ستون فقرات که نباید نادیده گرفته شود.)
- بی‌حسی یا ضعف در دست‌ها یا پاها
- درد هنگام نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت
- درد در هنگام خواب که ممکن است کیفیت خواب را تحت تأثیر قرار دهد
- کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات و مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره
- تشدید درد در هنگام خم شدن یا چرخاندن بدن
- احساس خستگی یا فشار در ناحیه کمر یا گردن
- سردردهای ناشی از مشکلات گردن یا فشار به اعصاب ناحیه گردن
در ادامه، علت شایع‌ترین درد ستون فقرات را برای شما همراهان گرامی بررسی خواهیم کرد.
درد وسط ستون فقرات نشانه چیست؟
حالا که با علائم بیماری ستون فقرات آشنایی پیدا کردید ممکن است این سوال برایتان پیش بیایید که علت هر یک از این دردها به کدام مشکل در ستون فقرات مربوط می‌شود و به عبارتی چرا ستون فقراتم درد میکنه!
درد وسط ستون فقرات می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. از جمله علت‌های رایج آن می‌توان به آرتروز، فتق دیسک، کشیدگی عضلات و استرس روانی اشاره کرد. همچنین مشکلات گوارشی و اختلالات تنفسی نیز می‌توانند به صورت غیرمستقیم باعث بروز درد در این ناحیه شوند. این عوامل باعث می‌شوند که فشار و تنش‌های غیر طبیعی به ستون فقرات وارد شود و شما را از انجام کارهای روزمره نیز بازدارد.
علت درد ستون فقرات بالای کمر
درد ستون فقرات بالای کمر یا درد ناحیه توراکیک (Thoracic spine) به طور نسبی کمتر از درد کمر و گردن شایع است، اما هنوز هم مشکلات زیادی را برای افراد ایجاد می‌کند. برآورد شده که حدود ۱۵ تا ۱۹ درصد از افراد به طور مزمن یا در طول زندگی خود از درد بالای کمر رنج می‌برند.
درد ستون فقرات کمرمی‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. این درد معمولاً ناشی از مشکلات عضلانی مانند کشیدگی یا آسیب به عضلات است، اما می‌تواند به علت آرتروز، استرس‌های روانی یا فشار بر اعصاب ناشی از فتق دیسک نیز ایجاد شود. در برخی موارد، مشکلات تنفسی یا گوارشی نیز می‌توانند باعث بروز درد در این ناحیه شوند.
علت درد ستون فقرات بین دو کتف
درد ستون فقرات بین دو کتف می‌تواند مجموعه ای از عوامل مختلف را در برگیرد که به طور همزمان فشارهای جسمی و روانی را به این ناحیه منتقل می‌کنند. خصوصا اگر شما نیز جزو آن دسته از افرادی هستید که کارتان با لپ تاپ است و ساعات طولانی با گردن خمیده مشغول تایپ هستید و یا اگر در اکثر اوقات کوله پشتی سنگینی را با خود حمل می‌کنید احتمالا با این نوع درد آشنا باشید.
حتی مشکلات جدی‌تر مانند آرتروز، فتق دیسک یا اختلالات گوارشی می‌توانند به صورت غیرمستقیم این ناحیه را تحت تاثیر قرار دهند.
علت درد ستون فقرات پایین کمر
درد ستون فقرات پایین کمر می‌تواند آزاردهنده باشد و زندگی روزمره را مختل کند. معمولا علت اصلی این درد، فتق دیسک کمر است. یعنی دیسک ها از جای خود بیرون زده و به اعصاب فشار وارد می‌کنند. اما عواملی نظیر چاقی مفرط، فعالیت های سنگین، وضعیت بدنی نادرست و پوکی اسخوان نیز می‌توانند علت درد مهره کمر باشند.
علت درد ستون فقرات پشت معده
بر خلاف مواردی که تا کنون بررسی کردیم، علت درد ستون فقرات پشت معده می‌تواند ناشی از مشکلات گوارشی_اسکلتی باشد. مشکلات داخلی مانند ریفلاکس معده، زخم های گوارشی و حتی التهاب پانکراس نیز می‌توانند منجر به دردی شوند که اغلب با درد ستون فقرات اشتباه گرفته می‌شود. پس در پاسخ سوال درد ستون فقرات به کجا می زند می‌توان این مورد را خاطر نشان کرد.
از طرف دیگر، فتق دیسک یا مشکلات عضلانی در ناحیه ستون فقرات صدری نیز می‌تواند باعث ایجاد دردی شود که در پشت معده حس می‌شود. این درد خاص معمولاً با علائم گوارشی مانند سوزش سردل یا سوءهاضمه همراه است و نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک دارد تا علت اصلی مشخص و درمان مناسب صورت گیرد.
برای درمان درد ستون فقرات چه کنیم؟
بخش قبل گفتیم که در قدم اول باید به پزشک مربوطه مراجعه کنید اما برخی اقدامات ساده و خانگی برای تسکین درد ستون فقرات وجود دارند که قصد داریم هر یک را برای آگاهی بیشتر شما همراهان گرامی معرفی کنیم.
1- استراحت و اصلاح وضعیت بدن
گاهی اوقات تنها چیزی که ستون فقرات شما نیاز دارد، کمی استراحت و اصلاح نحوه نشستن، ایستادن و خوابیدن است. استفاده از صندلی مناسب، پشتی طبی و حفظ انحنای طبیعی ستون فقرات می‌تواند به بهبود درد کمک کند.
2- استفاده از داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها
برای دردهای خفیف تا متوسط، داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند التهاب و درد را کاهش دهند. در موارد شدیدتر، پزشک مسکن‌های قوی‌تر یا تزریق‌های استروئیدی تجویز می‌کند.
3- انجام فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی
فیزیوتراپی شامل مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و تمرینات است که به تقویت عضلات، بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش درد کمک می‌کند. تمریناتی مانند حرکت پل، کشش گربه و گاو و کشش همسترینگ می‌توانند بسیار مؤثر باشند.
3/1 آموزش حرکت پل برای کاهش درد ستون فقرات
به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. پاهای شما باید روی زمین قرار گیرند.
دست‌ها را در دو طرف بدن قرار دهید و سعی کنید کمر خود را از زمین بلند کنید.
تا زمانی که بدن شما از شانه‌ها تا زانوها یک خط مستقیم شود، در این حالت بمانید.
چند ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و سپس به آرامی پایین بیایید.
این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
3/2 آموزش حرکت کشش همسترینگ برای کاهش فشار ناحیه کمر
به پشت دراز بکشید و یک پای خود را به سمت بالا ببرید.
با دو دست پشت ران پای خود را بگیرید و به آرامی آن را به سمت بدن خود بکشید.
این حالت را برای 20 تا 30 ثانیه نگه دارید و سپس پای خود را پایین بیاورید.
این حرکت را برای هر دو پا تکرار کنید.
3/3 آموزش حرکت کشش گربه-گاو برای بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش درد ستون فقرات
به حالت چهار دست و پا قرار بگیرید، دست‌ها زیر شانه‌ها و زانوها زیر لگن شما باشند.
ابتدا کمر خود را به سمت پایین خم کنید، سر خود را به سمت بالا ببرید و پشت خود را قوس دهید (حالت گاو).
سپس کمر خود را به سمت بالا گرد کنید، چانه را به سمت سینه بیاورید و پشت را خم کنید (حالت گربه).
این حرکت را به آرامی و به مدت 10 بار تکرار کنید.
4- درمان درد ستون فقرات با ماساژ
اگر امکان مراجعه به متخصص ماساژ ندارید، می‌توانید خودتان با استفاده از روغن‌ها و کرم‌های مخصوص ماساژ، ناحیه دردناک را تسکین دهید. برای این کار می‌توانید از روغن‌هایی مانند روغن زیتون، روغن نعناع یا روغن گل یاس استفاده کنید که خاصیت ضد التهاب و تسکین‌دهنده دارند. همچنین کرم‌های ضد درد مانند کرم کاپسایسین یا کرم متیل سالیسیلات نیز می‌توانند برای کاهش درد و تسکین عضلات مفید باشند.
کمی از روغن یا کرم را روی ناحیه دردناک بمالید و سپس با حرکات دایره‌ای آرام و ملایم موضع مورد نظر را ماساژ دهید.
5- گرما و سرما درمانی
استفاده از کیسه‌های یخ در 24 تا 48 ساعت اول هنگام درد برای کاهش التهاب و پس از آن استفاده از گرمای مرطوب برای شل کردن عضلات و بهبود گردش خون می‌تواند مؤثر باشد.
6- تغییر سبک زندگی و کاهش وزن
ورزش‌های منظم، کاهش وزن اضافی و ترک عادت‌های مضر مانند سیگار کشیدن می‌توانند به کاهش بار روی ستون فقرات و جلوگیری از درد کمک کنند.
این روش‌ها می‌توانند با هم ترکیب شوند تا بهترین نتیجه برای شما حاصل شود. مهم این است که به بدن خود گوش دهید و در صورت تداوم درد، با پزشک متخصص مشورت کنید.
نقش استرس در بروز و تشدید درد ستون فقرات چقدر است؟
استرس می‌تواند تاثیرات زیادی بر سلامت ستون فقرات داشته باشد و منجر به دردهای حاد و مزمن شود. وقتی بدن تحت فشار استرس قرار می‌گیرد، واکنش نبرد یا فرار فعال می‌شود که باعث ترشح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول و آدرنالین می‌شود.
این واکنش باعث می‌شود که عضلات به صورت مداوم در حالت تنش باقی بمانند که برای مدت کوتاه مفید است اما در طولانی مدت آسیب‌زا می‌شود. با گذشت زمان، تنش مداوم در عضلات به ویژه در اطراف ستون فقرات، می‌تواند باعث درد، سفتی و ناراحتی شود.
دردهای ناشی از استرس معمولاً در نواحی پایین و میانه کمر احساس می‌شوند. واکنش استرس می‌تواند باعث تغییر در وضعیت بدن، الگوهای تنفسی نادرست و کاهش فعالیت بدنی شود که فشار بیشتری بر عضلات و مفاصل وارد می‌کند.
آمار نشان می‌دهد که حدود 60 تا 80 درصد از افراد در طول زندگی خود حداقل یک بار درد کمر را تجربه می‌کنند و استرس یکی از عوامل مهم در بروز یا تشدید این دردها است. همچنین، مطالعات نشان داده‌اند که استرس مزمن می‌تواند شرایطی مانند سیاتیک و فیبرومیالژیا را بدتر کرده و منجر به دردهای مداوم شود.
برای کاهش تاثیر استرس بر سلامت ستون فقرات، توصیه می‌شود که افراد به فعالیت‌های بدنی منظم، تمرینات آرامش‌بخش مانند مدیتیشن و حفظ وضعیت بدنی صحیح توجه ویژه ای داشته باشند.
برای درد ستون فقرات به چه دکتری باید مراجعه کرد؟
با این تفاسیر، برای درد ستون فقرات چه باید کرد؟ در وهله اول باید علت درد ستون فقرات را متوجه شوید. بهترین کار این است که به پزشک عمومی مراجعه کنید تا او بر اساس علائمی که دارید شما را به متخصص مربوطه ارجاع دهد. پزشک عمومی محل و شدت درد را بررسی کرده و تا حد امکان با ابزارهای تشخیصی ساده، سرنخ هایی از درد ستون فقرات پیدا می‌کند.
بطور کلی برای مشکلات مرتبط با استخوان‌ها مانند فتق دیسک یا آرتروز، مراجعه به دکتر ارتوپد گزینه‌ای عالی است. اگر فکر می‌کنید که درد به اعصاب مربوط می‌شود مثل تیر کشیدن به پاها، احتمالا به یک متخصص مغز و اعصاب نیاز خواهید داشت. اگر نیاز باشد، پزشک متخصص با کمک ابزارهای پیشرفته تری مانند اشعه ایکس، ام ار ای و سی تی اسکن، علت و درمان درد ستون فقرات را تشخیص می‌دهد.
یادتان باشد که پزشکان عمومی هم می‌توانند شما را به متخصص مناسب ارجاع دهند، مهم این است که زودتر اقدام کنید تا مشکلات جدی‌تر پیش نیایند! در بخش بعدی مفصل‌تر راجع به درمان درد ستون فقرات توضیح خواهیم داد.
جمع بندی
سعی کردیم در این مطلب با نگاهی دقیق‌تر به درد ستون فقرات، علائم و دلایل مختلف آن، به شما کمک کنیم تا راه‌های پیشگیری و درمان این مشکل را بشناسید. درد ستون فقرات می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات عضلانی، آسیب‌های جسمی یا حتی استرس به وجود آید، اما بهترین راه برای مقابله با آن، شناخت دقیق علت و اقدام به درمان مناسب است.
از روش‌های خانگی ساده مانند اصلاح وضعیت بدن و انجام تمرینات فیزیوتراپی گرفته تا مراجعه به پزشک متخصص، همه می‌توانند گام‌های مؤثری در بهبود وضعیت شما باشند. امیدوارم که خواندن این مقاله تلنگری باشد برای اینکه هرگونه درد ستون فقرات را جدی بگیرید و از آن به‌عنوان نشانه‌ای برای مراقبت بیشتر از سلامت بدن خود استفاده کنید.
