ساییدگی زانو چیست و چگونه درمان کنیم؟

هر روز صبح از خواب بیدار می‌شوید و با اولین قدم‌هایتان، درد زانو به سراغتان می‌آید. این درد که ممکن است ابتدا کم باشد، کم‌کم زندگی روزمره‌تان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ساییدگی زانو یا همان آرتروز زانو، یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از ما در طول زندگی با آن روبه‌رو می‌شویم.

این بیماری که به تدریج باعث تخریب غضروف‌ها و محدودیت حرکت زانو می‌شود، اغلب در اثر افزایش سن، اضافه وزن یا آسیب‌های گذشته به سراغمان می‌آید. خوشبختانه برای کنترل و کاهش علائم آن روش‌های مختلفی، از درمان‌های ساده و خانگی گرفته تا روش‌های پیشرفته‌تر پزشکی و جراحی وجود دارد. از جمله سوالات مهم در این زمینه عبارتند از:

ساییدگی زانو در اثر چیست؟
آیا ساییدگی زانو قابل درمان است؟
علت ساییدگی زانو چیست؟
راه‌های درمان ساییدگی زانو و …

پس قصد داریم در این مطلب، نگاهی دقیق‌تر به این بیماری داشته باشیم و پاسخ سوالات را به طور کامل برای شما عزیزان بررسی کنیم.

ساییدگی زانو چیست؟

ساییدگی یا همان آرتروز زانو که به انگلیسی Knee Osteoarthritis نامیده می‌شود، نوعی بیماری فرسایشی مفصل است که در آن غضروف بین استخوان‌های زانو به تدریج تخریب و نازک می‌شود. این فرسایش باعث می‌شود استخوان‌ها به‌طور مستقیم با هم تماس پیدا کنند و به هم ساییده شوند که در نتیجه‌ی آن درد، تورم و محدودیت حرکتی در زانو به وجود می‌آید. این بیماری اغلب در اثر افزایش سن، اضافه وزن یا آسیب‌های مفصلی ایجاد می‌شود و می‌تواند کیفیت زندگی را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

براساس آخرین آمار، آرتروز به ویژه ساییدگی زانو  به دلیل افزایش سن جمعیت و نرخ رو به رشد چاقی، به یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی در جهان تبدیل شده است. حدود ۱۵٪ افراد بالای ۳۰ سال به نوعی از آرتروز مبتلا هستند و زانو شایع‌ترین محل درگیر در این بیماری است. طبق پیش‌بینی‌ها، تعداد مبتلایان به آرتروز تا سال ۲۰۵۰ ممکن است به نزدیک ۱ میلیارد نفر برسد که ۷۵٪ افزایش در موارد آرتروز زانو را شامل می‌شود.

این بیماری هزینه‌های سنگینی بر سیستم‌های بهداشتی وارد می‌کند، به طوری که تنها در آمریکا هزینه اقتصادی ناشی از آرتروز حدود ۱۴۰ میلیارد دلار در سال برآورد شده است. این بیماری علاوه بر محدودیت‌های حرکتی، به دلیل افزایش نیاز به جراحی‌هایی مثل تعویض مفصل، هزینه‌های درمانی بالایی نیز در پی دارد.

ساییدگی زانو چه علائمی دارد؟

اما علائم ساییدگی زانو چیست؟ و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ ساییدگی مفصل زانو معمولاً به تدریج خودش را نشان می‌دهد و شاید اول کمی درد جزئی داشته باشید، اما با گذشت زمان علائمش پررنگ‌تر می‌شود و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر موارد زیر را تجربه کردید، بهتر است با یک متخصص مشورت کنید تا راه‌های بهبود یا کنترل آن را زودتر متوجه شوید:

1. درد مداوم یا تکراری به‌ویژه هنگام حرکت یا بعد از نشستن طولانی.
2. خشکی و سفتی زانو که معمولاً صبح‌ها یا پس از مدتی بی‌تحرکی بیشتر حس می‌شود.
3. تورم یا التهاب در اطراف زانو که ممکن است بعد از فعالیت یا فشار بر مفصل بیشتر شود.
4. محدودیت در حرکت زانو وقتی نمی‌توانید زانو را به‌راحتی خم و راست کنید.
5. صدای ترک یا ساییدگی هنگام حرکت زانو، احتمال دارد صدای خرد شدن یا ترک‌خوردن بشنوید.

اگر هر کدام از این علائم ساییدگی زانو باعث ناراحتی زیاد یا اختلال در فعالیت‌های روزمره‌تان شدند، وقت آن رسیده که به پزشک مراجعه کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

علت ساییدگی زانو چیست؟

ساییدگی زانو دلایل مختلفی دارد که از گذر عمر و افزایش سن گرفته تا سبک زندگی و عوامل ژنتیکی را در بر می‌گیرد. با بالا رفتن سن، غضروف‌های بین استخوان‌های زانو که وظیفه‌ی کاهش اصطکاک و تسهیل حرکت را دارند، به تدریج فرسوده و نازک می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود استخوان‌ها در حرکت به هم ساییده شوند و درد و التهاب ایجاد شود. از سوی دیگر، عواملی مثل اضافه وزن هم به این مشکل دامن می‌زند؛ چرا که هر کیلو اضافه وزن، فشار زیادی بر مفاصل زانو وارد می‌کند. همچنین، برخی افراد به طور ژنتیکی مستعد ساییدگی زودهنگام زانو هستند.

علت ساییدگی زانو در جوانان

اما ساییدگی مفصل زانو فقط در افراد مسن نیست و در جوانان هم، به دلایل دیگری اتفاق می‌افتد، پس تصور نکنید که ساییدگی زانو به سراغتان نمی‌آید. این مشکل در جوانان معمولاً ناشی از آسیب‌های ورزشی، فعالیت‌های فیزیکی سنگین و حرکات تکراری است که فشار زیادی به زانو وارد می‌کند. افرادی که در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال یا وزنه‌برداری فعال هستند و بدون برنامه‌های تقویتی مناسب برای عضلات پا فعالیت می‌کنند، بیشتر در معرض این خطر قرار دارند. اضافه وزن در جوانی و حتی گاهی عوامل ژنتیکی هم می‌توانند موجب شوند که ساییدگی زانو در سنین پایین‌تری رخ دهد.

علاوه بر این مواردی که گفته شد، شغل‌های فیزیکی سنگین که نیاز به ایستادن طولانی یا حمل بار دارند، فشار زیادی به زانوها وارد می‌کنند. بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید نیز می‌توانند باعث تخریب غضروف‌های زانو شوند. همچنین، ناهنجاری‌های ساختاری مثل پای پرانتزی یا ضربدری فشار نامتعادلی به زانو اعمال کرده و ریسک آسیب را افزایش می‌دهند.

درمان ساییدگی زانو

آیا ساییدگی زانو درمان قطعی دارد؟ متأسفانه، ساییدگی مفصل زانو یا آرتروز به طور کامل درمان نمی‌شود، اما روش‌های مختلفی برای کاهش درد، جلوگیری از پیشرفت بیماری و بهبود عملکرد مفصل وجود دارد. در مراحل اولیه، تمرکز بیشتر بر کاهش التهاب، تقویت عضلات اطراف زانو و استفاده از درمان‌های غیرجراحی است، اما در مراحل پیشرفته‌تر جراحی‌هایی مانند تعویض مفصل می‌توانند به بهبود وضعیت بیمار کمک کنند. درمان مناسب بسته به شدت بیماری و وضعیت بیمار انتخاب می‌شود. در ادامه به شما همراهان گرانقدر، جدول کاملی از روش‌های درمانی برای ساییدگی زانو ارائه می‌دهیم.

برای ساییدگی زانو چکار کنیم؟

در این مسیر، همراه با پزشک متخصص می‌توان بهترین گزینه درمانی را انتخاب کرد تا زندگی فرد بهبود یابد و از پیشرفت بیماری جلوگیری شود. در ادامه با ما همراه باشید تا روش‌های درمان ساییدگی زانو را به طور کامل بررسی کنیم.

درمان ساییدگی زانو بدون جراحی

در درمان ساییدگی زانو، روش‌های غیرجراحی به عنوان اولین گام‌ها برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل در نظر گرفته می‌شوند. این روش‌ها به ویژه برای افرادی که در مراحل ابتدایی بیماری قرار دارند، می‌توانند بسیار مؤثر واقع شوند و در بسیاری از موارد به کاهش علائم و افزایش کیفیت زندگی کمک کنند.

از آنجا که این روش‌ها معمولا کم‌هزینه‌تر و کم‌خطرتر از جراحی هستند، می‌توانند گزینه‌ای عالی برای کسانی باشند که به دنبال روش‌های حفظ سلامتی خود به روشی پایدار و طولانی‌مدت هستند. روش‌های درمان خانگی ساییدگی زانو عموما شامل موارد زیر می‌شوند:

1- فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از درمان‌های اصلی برای ساییدگی زانو است. هدف از این روش، تقویت عضلات اطراف مفصل زانو و بهبود انعطاف‌پذیری آن است. تقویت عضلات، به‌ویژه عضلات چهارسر ران و همسترینگ، باعث کاهش فشار وارد شده به مفصل زانو می‌شود و می‌تواند حرکت راحت‌تر و بدون درد را ممکن سازد. فیزیوتراپیست‌ها معمولاً برنامه‌ای از تمرینات مخصوص را برای بهبود دامنه حرکتی و تعادل مفصل ارائه می‌دهند.

ورزش برای ساییدگی زانو می‌تواند یک درمان بسیار مؤثر باشد. حالا بیایید به دو ورزش ساده اما تاثیرگذار که برای ساییدگی مفصل زانو فوق‌العاده هستند، نگاه کنیم.

2- اسکات‌های کوچک (Mini Squats)

این تمرین کمک می‌کند تا عضلات اطراف زانو به ویژه عضلات ران، تقویت شوند. برای انجام این حرکت، به آرامی زانوها را خم کنید و بدن خود را کمی پایین بیاورید، مانند اینکه می‌خواهید بنشینید، اما فقط به اندازه‌ای که زانوها از انگشتان پا عبور نکنند. به نقل از سایت Arthritis Foundation, این ورزش برای ساییدگی زانو یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت زانوهای آسیب‌دیده است.

3- کشش چهارسر ران (Quad Stretch)

این تمرین کششی برای افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش تنش در عضلات ران بسیار مفید است. برای انجام آن، یک پا را به سمت عقب بکشید و با دست آن را بگیرید تا پاشنه پای خود را به سمت باسن بیاورید. این حرکت به ویژه برای کاهش درد در ناحیه زانو و تقویت عضلات جلوی ران کمک‌کننده است.

انجام این تمرین‌ها به طور منظم می‌تواند به شما کمک کند تا علائم ساییدگی زانو را کاهش دهید و حرکت راحت‌تری داشته باشید. اما در هر صورت، توصیه می‌شود از هرگونه اقدام خودسرانه، چه هنگام خوردن قرص و چه ورزش، خودداری کنید و مشورتی با پزشک خود داشته باشید.

بهترین قرص برای ساییدگی زانو

مطمئناً اولین درمانی که پزشک برای شما تجویز خواهد کرد، داروهایی هستند که التهاب و درد ناشی از ساییدگی زانو را کاهش دهند. در این بین، بهترین قرص برای ساییدگی زانو معمولاً داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن هستند که در بسیاری از بیماران اثربخشی بالایی دارند. این داروها قادرند تا سریعاً التهاب مفصل را کاهش و درد زانو را تا حد زیادی تسکین دهند.

علاوه بر این، مکمل‌هایی مانند گلوکزامین و کندرویتین می‌توانند در تقویت غضروف‌ها و بهبود وضعیت مفاصل کمک کنند. البته همیشه قبل از مصرف هر نوع دارویی، مشاوره با پزشک اهمیت ویژه‌ای دارد تا درمان به درستی تنظیم شود و بهترین نتیجه حاصل گردد.استفاده از وسایل حمایتی

استفاده از وسایل کمکی مانند زانوبندها و کفی‌های مخصوص می‌تواند فشار بر مفصل زانو را کاهش دهد و از آن در برابر آسیب بیشتر محافظت کند. این وسایل به‌ویژه هنگام راه رفتن یا انجام فعالیت‌های فیزیکی مفصل زانو را ثابت نگه داشته و از استرس اضافی می‌کاهند. برای خرید این محصولات می‌توانید به داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های آنلاین مراجعه کنید.

کاهش وزن برای بهبود عملکرد مفصل زانو

کاهش وزن می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل زانو داشته باشد. هر کیلوگرم وزن اضافی می‌تواند حدود ۴ برابر فشار بیشتری به زانو وارد کند. به عبارت دیگر، کاهش وزن باعث کاهش فشار اضافی بر مفصل زانو شده و علائم ساییدگی را به طور قابل توجهی تسکین می‌دهد. بر اساس یک مطالعه، کاهش حدود ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند درد ناشی از ساییدگی زانو را تا ۳۰ درصد کاهش دهد، پس نسبت به افزایش وزن خود بی تفاوت نباشید.

روش‌های تزریقی برای کاهش درد و التهاب مفاصل

اگر سایر درمان‌ها کافی نباشند، تزریق‌های کورتیکواستروئید می‌توانند التهاب و درد را به طور موقت کاهش دهند. این تزریقات شدت درد را بهبود می‌بخشند، اما استفاده مکرر از آنها توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است باعث تخریب بیشتر غضروف مفصل شود. از طرفی، تزریق اسید هیالورونیک گزینه دیگری است که می‌تواند لغزش مفصل را بهبود بخشد و درد را کاهش دهد.

این ماده به‌طور طبیعی در مفصل وجود دارد و تزریق آن می‌تواند به بازسازی غضروف و حفظ عملکرد مفصل کمک کند. اگرچه ممکن است این روش‌ها تسکین فوری به همراه داشته باشند، اما لازم است در درازمدت سایر روش‌های درمانی نیز به کار گرفته شوند تا سلامت مفصل حفظ شود. 

درمان ساییدگی زانو با عمل جراحی

جراحی برای درمان ساییدگی زانو معمولاً زمانی انجام می‌شود که روش‌های غیرجراحی دیگر مؤثر نباشند. دو نوع جراحی رایج شامل آرتروپلاستی زانو (تعویض مفصل زانو) و آرتروسکوپی زانو هستند. در آرتروپلاستی، مفصل آسیب‌دیده به طور کامل تعویض می‌شود و مفصل مصنوعی جایگزین آن می‌گردد که به کاهش درد و بهبود حرکت کمک می‌کند. این روش به‌ویژه برای افرادی که ساییدگی زانو در مراحل پیشرفته دارند مفید است.

در آرتروسکوپی، جراح از یک دوربین کوچک برای مشاهده و ترمیم آسیب‌های مفصل، (معمولاً برای آسیب‌های جزئی یا ترمیم غضروف‌ها و رباط‌ها) استفاده می‌کند. هرچند جراحی می‌تواند نتایج خوبی داشته باشد، اما معمولاً به عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته می‌شود و بعد از آزمایش اینکه سایر روش‌ها نتایج قابل قبولی نداشتند، توصیه می‌شود.

درمان ساییدگی زانو با طب سنتی

در طب سنتی و اسلامی، درمان ساییدگی زانو به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که بیشتر به‌طور طبیعی و با استفاده از گیاهان و مواد دارویی است. از جمله درمان‌های مهم، استفاده از روغن‌های گیاهی است که با توجه به طبع بدن بیمار و نوع درد مفصل، انتخاب می‌شوند.

برای مثال، روغن سیاه‌دانه به‌عنوان ضدالتهاب و تسکین‌دهنده درد، روغن زردچوبه که به‌خاطر داشتن خواص ضدالتهابی و کورکومین معروف است و روغن شترمرغ که غنی از امگا ۳ و ۹ است و برای درد مفاصل توصیه می‌شود، از گزینه‌های رایج هستند.

توصیه‌های درمانی درمان ساییدگی زانو در طب سنتی:

• مصرف غذاهای آبکی نظیر سوپ‌ها و کله‌پاچه
• استفاده از ژله به‌دست‌آمده از پاچه گوسفند
• اجتناب از غذاهای خشک و سنگین که می‌توانند التهاب را افزایش دهند
• استفاده از گیاهان دارویی ضد التهاب مانند زنجبیل و زردچوبه
• ماساژ با روغن‌های گیاهی مانند روغن سیاه‌دانه و روغن زیتون
• گرم نگه داشتن پا با استفاده از کیسه آب گرم یا قرار دادن پا در آب گرم
• استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم و التهاب
• طب سوزنی برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل
• مصرف غذاهای ضد التهاب مانند سیر، تره و کرفس
• استفاده از فصد خون برای پاکسازی بدن و بهبود گردش خون
• بهره‌برداری از جوشانده‌های گیاهی مانند چای نعناع و آویشن
• استفاده از ترکیبات طبیعی مانند عسل و سرکه سیب برای بهبود گردش خون

این توصیه‌ها می‌توانند به عنوان روش‌های مکمل برای درمان ساییدگی زانو به کار روند. در صورت نیاز، مشاوره با یک متخصص طب سنتی توصیه می‌شود.

برای ساییدگی زانو چه بخوریم؟

برای کاهش علائم ساییدگی زانو، تغذیه صحیح نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. غذاهایی که خاصیت ضدالتهابی دارند، می‌توانند تأثیر زیادی در بهبود شرایط مفاصل و کاهش درد داشته باشند. در میان این غذاها، ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین با محتوای بالای امگا-۳ از التهاب مفصل کاسته و سلامت غضروف‌ها را حفظ می‌کنند.

سبزیجاتی مانند کلم بروکلی و اسفناج که سرشار از مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کنند و در کنار آن‌ها، زردچوبه و زنجبیل می‌توانند به عنوان ادویه‌جات ضدالتهاب در غذا استفاده شوند. همچنین، مصرف میوه‌هایی همچون توت فرنگی، کیوی و پرتقال به دلیل غنای بالای ویتامین C، برای تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت مفاصل توصیه می‌شود.

جمع بندی:

ساییدگی زانو یک مشکل جدی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تاثیر بگذارد. در حالی که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، روش‌های مختلفی مانند فیزیوتراپی، کاهش وزن، داروهای ضدالتهابی و در موارد شدیدتر جراحی‌ها می‌توانند جهت کاهش درد و بهبود حرکت مفصل موثر باشند.

همچنین فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی می‌تواند به تقویت عضلات اطراف زانو و کاهش فشار بر مفصل کمک کند، اما باید به صورت تدریجی و با مشورت پزشک انجام شود. امیدواریم پاسخ سوالات خود را در این مطلب دریافت کرده باشید، اگر تجربه‌ای در زمینه درمان ساییدگی زانو دارید خوشحال می‌شویم با ما در میان بگذارید…

سوالات متداول: